اضطراب جدایی چیست؟

اضطراب جدایی حالتی است که کودک هنگام جدا شدن از مراقب اصلی، احساس تهدید و ناایمنی می‌کند. این واکنش ریشه در سیستم عصبی و دلبستگی کودک دارد و اغلب با رفتارهایی مثل گریه شدید، چسبندگی، یا شکایات جسمی بروز می‌کند.


تفاوت اضطراب جدایی طبیعی و مشکل‌ساز

اضطراب جدایی زمانی طبیعی است که:

  • متناسب با سن کودک باشد
  • کوتاه‌مدت باشد
  • مانع عملکرد کودک نشود

اضطراب جدایی مشکل‌ساز زمانی است که:

  • بیش از ۴ هفته ادامه دارد
  • کودک از مدرسه یا فعالیت‌های عادی اجتناب می‌کند
  • شدت واکنش‌ها رو به افزایش است.  
  • علائم شایع اضطراب جدایی در کودکان ۶–۱۰ سال

    • گریه یا وحشت هنگام جدا شدن
    • امتناع از رفتن به مدرسه
    • دل‌درد یا سردرد بدون علت پزشکی
    • نگرانی افراطی درباره اتفاق بد برای والد
    • نیاز مداوم به اطمینان گرفتن
  • علت‌های اصلی اضطراب جدایی
    • سبک دلبستگی ناایمن
    • تغییرات مهم (مدرسه جدید، تولد خواهر/برادر)
    • اضطراب والدین
    • تجربه‌های استرس‌زا یا فقدان
    • حساسیت بالای سیستم عصبی کودک
  • اشتباهات رایج والدین (این بخش خیلی نقل می‌شود)
    • اطمینان‌دهی افراطی و تکراری
    • اجازه اجتناب کامل از موقعیت اضطراب‌آور
    • برچسب‌زنی کودک به‌عنوان «ضعیف» یا «وابسته»
    • انتقال اضطراب خود والد به کودک
  • این رفتارها ناخواسته پیام می‌دهند که «دنیا جای خطرناکی است».
    راهکارهای مؤثر درمانی (Evidence-Based)
    1. آموزش تنظیم هیجان به کودک
    2. مواجهه تدریجی با جدایی
    3. تقویت احساس پیش‌بینی‌پذیری
    4. هم‌تنظیمی هیجانی والد–کودک
    5. درمان‌های تخصصی مانند CBT و آرت‌تراپی کودک
  • نقش آرت‌تراپی در اضطراب جدایی
    آرت‌تراپی به کودک اجازه می‌دهد ترس‌های غیرکلامی خود را از طریق نقاشی، بازی و نمادها بیان کند. این روش به‌ویژه برای کودکانی که توان بیان هیجان ندارند، مؤثر است.
    چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟
    • علائم بیش از یک ماه ادامه دارد
    • کودک دچار افت تحصیلی یا اجتماعی شده
    • اضطراب به خواب و سلامت جسمی آسیب زده
  • آیا اضطراب جدایی در ۷ سالگی طبیعی است؟
    بله، اما اگر شدید و مداوم باشد نیاز به بررسی دارد.
    آیا اضطراب جدایی با بزرگ شدن خودبه‌خود از بین می‌رود؟
    در برخی کودکان بله، اما در بسیاری بدون مداخله تشدید می‌شود.
    آیا والدین می‌توانند اضطراب جدایی را بدتر کنند؟
    بله، اضطراب والد یکی از عوامل اصلی تداوم آن است.
    آیا دارو لازم است؟
    در اغلب موارد خیر. درمان‌های روانشناختی خط اول هستند.